Rouw overleef je door rouwarbeid te verrichten vertelt Manu Keirse, psycholoog en rouwexpert in een interview in de krant (AD, 5-9-2020/A. Haverkamp). Dat is waar, niets gaat vanzelf en leren leven met verlies al helemaal niet. Het is levenskunst die het uiterste van je vraagt en die je alle kanten van de rouw laat zien: het gemis, verdriet, heimwee, het hopeloze en het zware. Gaandeweg ontstaat er ruimte voor herstel en hoop dat uiteindelijk leidt naar nieuw perspectief.
Hoe je door het rouwproces gaat hangt af van de keuzes die je maakt in jouw persoonlijke situatie. Er zijn altijd keuzes die je verder helpen of die je bij nader inzien maar beter anders of niet meer moet doen.
Het is moeilijk om stappen te maken wanneer je overweldigt bent door het verdriet en weinig energie hebt. Het is begrijpelijk en goed om daar de tijd voor te nemen. De wereld is niet meer zoals het was en hierin moet je stap voor stap je weg weer vinden.
Leren op school
Het zou goed zijn als er op scholen meer aandacht was voor de dood vertelt Manu: ‘Omgaan met verlies en sterven hoort wat mij betreft bij wat je op school zou moeten leren.’
Daar ben ik het zeker mee eens. Wanneer je het daar op school over hebt gehad, dan is het taboe minder groot om er later, als je met verlies wordt geconfronteerd, over te praten of hulp te vragen als dat nodig is.
Manu: ‘Het helpt te weten welke emoties je kunt verwachten, en dat het normaal is je zo te voelen.’ Ja, ook dat is belangrijk als je dit weet. Je voelt je dan misschien niet zo ‘vervreemd’ van de ‘gewone’ wereld die op volle toeren doordraait.
Gelukkig zijn er nu veel mooie en goede boeken over rouw in omloop, zowel voor kinderen als volwassenen (inspiratie voor boeken en auteurs vind je in de community Nieuw Perspectief). Er kan en mag over verlies gepraat worden zodat het verdriet niet in alle eenzaamheid verwerkt hoeft te worden en er meer begrip is.
Vier boodschappen
Manu vertelt ook in het interview dat hij aan stervenden het advies geeft om nog dingen uit te spreken. Vier boodschappen zijn hierbij essentieel: ‘Sorry, Ik vergeef je, Ik dank je en Ik hou van je.’ Mooie en belangrijke woorden die van onschatbare waarde kunnen zijn. Woorden die twijfels en schuldgevoelens kunnen voorkomen.
Jeugdherinneringen
Ik denk hierbij terug aan de tijd dat mijn vader ziek was (1994), hij had longkanker en niet lang meer te leven. Het was een verdrietige en moeilijke tijd.
Praten over alle gedachten en gevoelens die er waren was in die tijd niet gangbaar om te doen. Ik schreef daarom een brief en gaf die aan mijn vader. Ik deelde hierin herinneringen en door die brief hebben wij nog een mooi en waardevol gesprek gehad.
Hij vond het ook leuk om stil te staan bij voor mij goede herinneringen waar hij al lang niet meer aan had gedacht. Om een voorbeeldje te noemen. Hij was politieagent geweest en in de jaren zestig werd er jaarlijks een filmdag georganiseerd voor alle kinderen van de medewerkers van het politiebureau. Hij zorgde voor de films en de filmprojector. Soms moest er wel eens een filmpje geplakt worden omdat hij gebroken was. De films vond ik altijd geweldig zoals Winnetou en Laurel & Hardy, het zijn fijne jeugdherinneringen die mij altijd bijblijven.
Lichtpuntjes
Als er de mogelijkheid voor is, dan is het zowel voor stervenden als nabestaanden goed om stil te staan bij dat wat er nog gezegd kan worden. Later kunnen dit lichtpuntjes zijn die steun geven bij het leren leven met verlies en helpen om nieuw toekomstperspectief te zien.
Tot slot: heeft dit artikel jou aan het denken gezet en wil jij graag praten over het verlies van je dierbare omdat je het gevoel hebt dat je dreigt vast te lopen in je werk en dagelijks leven, bekijk dan het aanbod op de website. Wil je gelijk graag een positieve stap vooruit maken, vraag dan het gratis en vrijblijvend perspectiefgesprek aan. Je bent welkom!
